Milutin Milanković (28. maj 1879. – 12. decembar 1958.) bio je jedan od najpoznatijih srpskih naučnika, čiji je rad imao ogroman uticaj na oblasti matematičke geofizike, astronomije, klimatologije i građevinske inženjerske prakse.

Rođen u Dalju, u Hrvatskoj, Milanković je stekao obrazovanje na Tehničkom fakultetu u Beču, gde je kasnije i doktorirao. Nakon što je završio studije, Milanković je postao jedan od najistaknutijih istraživača svog vremena. On je najpoznatiji po svojoj teoriji o klimatskim promenama i ledenim dobima, poznatoj kao Milankovićevi ciklusi.

Milankovićevi ciklusi

Jedno od Milankovićevih najvažnijih naučnih dostignuća je razvoj teorije koja objašnjava klimatske promene na Zemlji kroz promene u njenoj orbiti. On je dokazao da promene u Zemljinoj orbiti, tiltiranju njenih ose i precesiji mogu imati značajan uticaj na klimatske promene i stvaranje ledenih doba. Ova teorija je postala osnova za razumevanje dugoročnih klimatskih promena i značajna je i danas u studijama klimatskih promena.

Delo u građevinskoj industriji

Pored svojih naučnih dostignuća, Milanković je bio i uspešan građevinski inženjer. Tokom svog života radio je na velikim infrastrukturnim projektima u Austro-Ugarskoj, a posebno je bio angažovan u projektovanju sistema za navodnjavanje i zaštitu od poplava u Hrvatskoj.

Rad u astronomskoj oblasti

Milanković je takođe dao značajan doprinos u astronomiji, razvijajući precizne matematičke modele koji su omogućili bolje razumevanje položaja i kretanja nebeskih tela, posebno u kontekstu astronomskih ciklusa koji su se povezivali sa klimatskim promenama.

Značaj i priznanja

Milanković je bio član mnogih prestižnih naučnih društava, uključujući i Srpsku akademiju nauka i umetnosti. Njegovo ime nosi i Milankovićev krater na Mesečevoj površini, što je jedno od najvažnijih priznanja za njegov naučni rad. Takođe, Milanković je bio veliki promoter nauke, svojim radom i knjigama doprinoseći popularizaciji naučnih saznanja u bivšoj Jugoslaviji i šire.

Umro je 12. decembra 1958. godine u Beču, gde je i proveo veći deo svog života. Iako nije bio prepoznat u celokupnoj meri tokom svog života, Milankovićev rad je postao ključan za savremeno razumevanje klime i klimatskih promena, čineći ga jednim od najvažnijih naučnika 20. veka.

Istorijski događaji:

• 627. godine – U bici kod Niniwe vizantijski car Iraklije je odneo pobedu nad Persijancima, čime je odlučen ishod najvećeg i poslednjeg od svih vizantijsko-persijskih ratova 🇬🇷🇮🇷.
• 1830. godine – U Beogradu na Tašmajdanu u prisustvu kneza Miloša i beogradskog paše svečano je pročitan hatšerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije 🇷🇸.
• 1873. godine – U Srbiji uveden dinar kao novčana jedinica, čime je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta stranog metalnog novca 🇷🇸.
• 1894. godine – Japanske trupe počele invaziju Koreje 🇯🇵🇰🇷.
• 1896. godine – Gvijelmo Markoni u Londonu prvi put javno prikazao bežičnu radio-telegrafiju 🇮🇹🇬🇧.
• 1913. godine – Slika Leonarda da Vinčija „Mona Liza“ pronađena u Firenci, dve godine pošto je ukradena iz pariskog muzeja „Luvr“ 🇮🇹🇫🇷.
• 1915. godine – Predsednik Republike Kine Yuan Shikai ponovo uveo monarhiju i proglasio se kineskim carom 🇨🇳.
• 1915. godine – Poletio prvi avion načinjeni u potpunosti od metala, koji je konstruisao Nemac Hugo Junkers 🇩🇪.
• 1918. godine – Srpska vojska, po završetku Prvog svetskog rata, ušla u Zemun, čime je okončana dvovekovna vladavina Habsburške monarhije u tom gradu 🇷🇸.
• 1920. godine – Konstituisana Ustavotvorna skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 🇷🇸🇭🇷🇸🇮.
• 1936. godine – Maršal Zhang Xueliang je uhapsio kineskog generalaisimusa Chang Kai-sheka 🇨🇳.
• 1940. godine – Kraljevina Jugoslavija, u Drugom svetskom ratu, potpisala s Mađarskom pakt o večnom prijateljstvu, u nameri da poboljša odnose s Nemačkom 🇭🇺🇷🇸🇩🇪.
• 1942. godine – Nemačke snage započele operaciju Zimska oluja, pokušavajući da odblokiraju opkoljene osovinske snage tokom bitke za Staljingrad 🇩🇪🇷🇺.
• 1963. godine – Kenija postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta s Jomom Kenyatom kao premijerom 🇰🇪. Na isti dan 1964. postala je republika, a Kenyata je postao prvi predsednik 🇰🇪.
• 1969. godine – Grčka se povukla iz Saveta Evrope, čime je izbegla da zbog vojnog režima i kršenja ljudskih prava bude izbačena iz te evropske institucije 🇬🇷.
• 1979. godine – Grupa generala izvršila vojni udar u Južnoj Koreji i preuzela vlast 🇰🇷.
• 1983. godine – Šiitijski ekstremisti aktivirali automobile bombe ispred američke i francuske ambasade u Kuvajtu 🇺🇸🇫🇷🇰🇼.
• 1992. godine – Na indonežanskim ostrvima Flores i Babi, u zemljotresu poginulo najmanje 2.200 ljudi 🇮🇩.
• 1993. godine – Rusi na referendumu, prvom slobodnom izjašnjavanju od 1917, izglasali novi ustav kojim je predsednik Boris Jeljcin dobio široka ovlašćenja 🇷🇺.
• 2000. godine – Eritreja i Etiopija potpisale u Alžiru mirovni sporazum kojim je okončan dvogodišnji rat oko granica 🇪🇷🇪🇹.
• 2001. godine – Izraelski avioni bombardovali palestinske bezbednosne ciljeve u gradu Gazi 🇮🇱🇵🇸.
• 2002. godine – U Beču, Stalni savet OEBS-a odlučio da produži mandate svojih misija na prostoru bivše Jugoslavije 🇦🇹.

Rođenja:

• 1821. godine – Gustav Flaubert, francuski književnik 🇫🇷 (preminuo 1880).
• 1863. godine – Edvard Munch, norveški slikar 🇳🇴 (preminuo 1944).
• 1893. godine – Edward G. Robinson, američki glumac 🇺🇸 (preminuo 1973).
• 1912. godine – Henry Armstrong, američki bokser 🇺🇸 (preminuo 1988).
• 1915. godine – Frank Sinatra, američki muzičar i glumac 🇺🇸 (preminuo 1998).
• 1924. godine – Andrija Stojković, srpski filozof 🇷🇸 (preminuo 2007).
• 1932. godine – Bob Petit, američki košarkaš 🇺🇸.

Smrti:

• 1913. godine – Menelik II, car Etiopije 🇪🇹 (rođen 1844).
• 1958. godine – Slobodan Jovanović, srpski pravnik, istoričar, književnik i političar 🇷🇸 (rođen 1869).
• 1958. godine – Milutin Milanković, srpski matematičar, astronom, klimatolog, geofizičar i građevinski inženjer 🇷🇸 (rođen 1879).
• 1968. godine – Tallulah Bankhead, američka glumica 🇺🇸 (rođena 1902).
• 1985. godine – Ann Baxter, američka glumica 🇺🇸 (rođena 1923).

Praznici i dani sećanja:

• Dan kopnene vojske Ukrajine 🇺🇦

• Srpska pravoslavna crkva danas slavi:

  • Sveti mučenici Paramon i Filumen
  • Prepodobni Akakije Sinajski
  • Sveti mučenik Dionisije, episkop Korintski
  • Sveti Tiridat, car Jermenski
  • Sveti mučenik Apolonije
  • Sveti svestenomučenik Jovan
  • Sveti svestenomučenik Aviv
  • Sveti mučenik Filumen
  • Sveti prepodobni Pitirun
  • Sveti Urvan
  • Sveti prepodobni Visarion čudotvorac
  • Sveti mučenik Valerijan
  • Sveti mučenik Fedr
  • Svetih šest mučenika
  • Sveti prepodobni Nikola, arhiepiskop solunski
  • Sveti prepodobni Pankosmije
  • Sveti prepodobni Nektarije pečerski
  • Sveti Mardarije Lješansko-libertvilski