Na današnji dan, 14. decembar

Džordž Vašington (1732-1799) bio je američki revolucionar, političar i prvi predsednik Sjedinjenih Američkih Država. Smatra se jednim od najvažnijih očeva osnivača SAD i ključnom figurom u formiranju nove nacije.

Rani život i vođenje revolucije

Džordž Vašington rođen je 22. februara 1732. godine u Virdžiniji, u porodici koja nije bila bogata, ali je imala značajan imanje. Iako nije imao formalno obrazovanje, Vašington je bio veoma talentovan u poljoprivredi, geodeziji i vođenju poslova. Njegov politički i vojni put počeo je kada je postao vojni kapetan u britanskoj vojsci tokom Francusko-indijanskog rata (1754-1763). Po završetku rata, Vašington se povukao u privatni život, ali je ubrzo postao angažovan u političkom životu Virdžinije.

Revolucija i rat za nezavisnost

Vašington je postao lider kolonijalnih snaga tokom Američke revolucije (1775-1783), kada su se kolonije borile protiv britanske vlasti za nezavisnost. Postavljen je za vrhovnog komandanta Kontinentalne vojske i odigrao ključnu ulogu u američkoj pobedi, naročito u poznatim bitkama poput bitke kod Saratoge 1777. godine, koja je pomogla da se obezbedi francuska pomoć. Njegov liderstvo i sposobnost da održi vojsku u borbi, uprkos velikim izazovima, učinili su ga nacionalnim herojem.

Predsedništvo

Nakon rata, Vašington je postao ključna figura u formiranju novog političkog sistema SAD. Godine 1789. postao je prvi predsednik Sjedinjenih Država i proveo je dva mandata do 1797. godine. Tokom njegovog predsedništva, uspostavljeni su temelji nove republike, uključujući formiranje federalnih institucija i definisanje uloge predsednika. Vašington je bio poznat po svom otporu ka političkim strankama i želji da se održi neutralnost u inostranim pitanjima.

Odlazak sa vlasti i nasleđe

Vašington je odlučio da se povuče iz političkog života 1797. godine, kada je odlučio da ne traži treći mandat, što je postalo tradicija u američkoj politici. Njegovo nasleđe uključuje ne samo stvaranje nacije, već i postavljanje primera za buduće predsednike, kroz njegovu predanost ustavu i narodnoj volji.

Vašington je preminuo 14. decembra 1799. godine. Zbog svega što je učinio za SAD, Vašington je često nazivam „Otac Otadžbine“ i ostaje jedan od najpoštovanijih lidera u istoriji Amerike.

Istorijski događaji:

• 557. godine – Razorni zemljotres je teško oštetio Konstantinopolj (danas Istanbul) .
• 1481. godine – Turski vojnici su nakon duže opsade zauzeli Novi, a Hercegovina je ušla u sastav Osmanskog carstva .
• 1542. godine – Šest dana stara Marija Stjuart je nasledila prestol Škotske .
• 1782. godine – Braća Mongolfije su u Avinjonu prvi put izveli eksperiment sa balonom punjenim vrućim vazduhom .
• 1819. godine – Alabama je primljena u Uniju kao 22. američka država .
• 1822. godine – U Veroni završen Kongres Svete Alijanse, na kojem je odlučeno o intervenciji protiv građanske revolucije u Španiji, dok pomoć Grčkoj nije izglasana .
• 1900. godine – Nemački fizičar Maks Planck objavio „Kvantnu teoriju“ .
• 1911. godine – Norveški istraživač Roald Amundsen je postao prvi čovek koji je stigao na Južni pol .
• 1916. godine – Građani Danske su na referendumu glasali da Danska Zapadna Indija bude prodata SAD za 25 miliona dolara .
• 1918. godine – U Velikoj Britaniji žene su prvi put mogle da glasaju na izborima i da se kandiduju za Parlament .
• 1927. godine – Ujedinjeno Kraljevstvo priznalo nezavisnost Iraka i podržalo prijem te zemlje u Ligu naroda .
• 1939. godine – Liga naroda isključila SSSR zbog agresije na Finsku .
• 1950. godine – Osnovan Komesarijat Ujedinjenih nacija za izbeglice .
• 1959. godine – Arhiepiskop Makarios III postao prvi predsednik Kipra .
• 1991. godine – Predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić zatražio od bivšeg predsednika SAD Džimija Kartera da posreduje u postizanju mira u Bosni i Hercegovini .
• 1995. godine – U Jelisejskoj palati u Parizu potpisan mirovni sporazum o okončanju 44-mesečnog rata u Bosni, postignut 21. novembra u Dejtonu, SAD .
• 2001. godine – Tužilaštvo Međunarodnog suda za ratne zločine u Hagu obelodanilo optužnicu protiv generala Vojske Republike Srpske Vinka Pandurevića za genocid nad bosanskim muslimanima u Srebrenici 1995. godine .

Rođenja:

• 1870. godine – Karl Renner, austrijski političar i pravnik, prvi kancelar Austrije .
• 1916. godine – Širli Džekson, američka spisateljica (preminula 1965).
• 1924. godine – Rađ Kapur, indijski glumac, producent i reditelj (preminuo 1988).
• 1938. godine – Svetlana Mihajlovna Tolstoj, ruski filolog i akademik, inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti .
• 1946. godine – Džejn Berkın, engleska glumica, muzičarka, rediteljka i model (preminula 2023).
• 1969. godine – Džej-Zi, američki hip-hop muzičar, muzički producent i preduzetnik .

Smrti:

• 1799. godine – Džordž Vašington, američki revolucionar i političar, prvi predsednik SAD .
• 1966. godine – Verna Felton, američka glumica .
• 1989. godine – Andrej Saharov, ruski nuklearni fizičar i borac za ljudska prava, dobitnik Nobelove nagrade za mir (1975) .
• 1993. godine – Miroslav Loj, američka glumica .
• 2009. godine – Miomir Jovanović, srpski fudbaler i fudbalski trener .

Praznici i dani sećanja:

• Srpska pravoslavna crkva danas slavi:
  • Sveti prorok Naum
  • Sveti Filarat Milostivi
• U svetu se obeležava:
  • Svetski dan pravde Rad