Partneri Media Freedom Rapid Response (MFRR) i SafeJournalists mreža izrazili su ozbiljnu zabrinutost zbog otkrića Amnesty International-a o zloupotrebi špijunskog softvera od strane srpskih vlasti. Forenzička analiza pokazala je da su obaveštajne službe i policija Srbije koristile tehnologije poput izraelskog Cellebrite-a i domaćeg „NoviSpy“ softvera za hakovanje telefona novinara i aktivista.

U izveštaju pod nazivom „Digitalni zatvor: nadzor i suzbijanje civilnog društva u Srbiji“, Amnesty International je otkrio kako su srpske vlasti od 2019. koristile Cellebrite-ov mobilni forenzički alat za ekstrakciju podataka, dok je NoviSpy razvijen za praćenje i prikupljanje poverljivih informacija. Jedan od dokumentovanih slučajeva uključuje novinara Slavišu Milanova, čiji je telefon tajno hakovan tokom privođenja u februaru 2024. godine.

Ova otkrića dolaze u trenutku eskalacije pretnji i pritisaka na medijske radnike u Srbiji. MFRR i Amnesty International pozivaju vlasti na temeljnu, nepristrasnu i nezavisnu istragu kako bi se utvrdila odgovornost za ove nezakonite aktivnosti. Takođe, naglašavaju potrebu za većom transparentnošću tajnih službi i jačanjem zaštite prava novinara, u skladu s međunarodnim pravnim standardima.

EU preporučuje da upotreba špijunskog softvera bude ograničena na izuzetne slučajeve uz strogu kontrolu. Partneri MFRR-a zahtevaju uspostavljanje strožih mehanizama na nivou EU kako bi se pretnje slobodi medija u regionu, uključujući i zemlje kandidate, sistematski rešavale.

„Nijedan digitalni zatvor ne sme postojati kao sredstvo represije i ućutkivanja onih koji rade u javnom interesu,“ poručuju potpisnici apela, među kojima su i SafeJournalists mreža, Evropska federacija novinara, Udruženje BH novinari, i Nezavisno udruženje novinara Srbije.