Sadam Husein rođen je 28. aprila 1937. u selu El Auja nadomak Tikrita, a preminuo 30. decembra 2006. u Bagdadu. Od rane mladosti bio je izložen teškim porodičnim okolnostima, a politički se opredelio za Bat partiju (baasistički pokret) već krajem 1950-ih. Vlast je preuzeo 1979. godine, pošto je njegov prethodnik Ahmed Hasan el-Bakr podneo ostavku.
U toku vladavine:
- Vodio je iračko-iranski rat (1980–1988), u kojem je prvi put masovnije primenio hemijsko oružje.
- Naredio je napade na kurdske civile, uključujući zloglasni hemijski napad na Halabdžu (1988).
- Izveo je invaziju na Kuvajt (1990), što je dovelo do Zalivskog rata (1991).
- Tokom 1990-ih i dalje je čvrsto držao diktatorsku vlast, oslanjajući se na tajnu policiju i oštre mere represije.
Zbacivanje s vlasti i smrt
Američke i britanske snage pokrenule su 2003. godine invaziju na Irak, uz obrazloženje da Sadam poseduje oružje za masovno uništenje (kasnije se pokazalo da takvog naoružanja nije bilo). Nakon troonedeljnog rata, režim je srušen, a Sadam uhvaćen decembra 2003. godine. Sudski proces završen je 5. novembra 2006. godine, kada je osuđen na smrtnu kaznu. Pogubljen je vešanjem 30. decembra 2006.
ZANIMLJIVOSTI
- Porodični klan i obezbeđenje
Mnoge ključne pozicije u državi poveravao je svojim rođacima, a koristio je ogroman bezbednosni aparat koji su činili doušnici i telohranitelji — često i do nekoliko desetina hiljada ljudi. - Lični kult i spomenici
Gradio je raskošne palate širom Iraka i podizao brojne statue i murale s vlastitim likom. Nakon pada režima, rušenje Sadamove statue na glavnom bagdadskom trgu postalo je jedan od simbola njegovog svrgavanja. - „Zabibah i Kralj“
Iako se ređe pominje, veruje se da je autor ili idejni tvorac nekoliko romana, među kojima je i „Zabibah i Kralj“ — ljubavno-politička alegorija u kojoj se, prema mišljenju nekih analitičara, kroz likove provlači pogled na Sadamovu vlast. - Međunarodni odnosi
Tokom rata s Iranom, irački režim tiho je dobijao vojnu i finansijsku pomoć od više zapadnih zemalja, što je kasnije izazvalo kontroverze — posebno kada je Sadam koristio hemijsko naoružanje. - Višestruki izbori i plebisciti
U nekoliko navrata na predsedničkim „izborima“ osvajao je gotovo 100% glasova, što je pratila opšta sumnja da su rezultati bili namešteni. Istovremeno je gradio snažan kult ličnosti, tipičan za diktatore 20. veka.
Sadam Husein ostaje jedna od najkontroverznijih figura savremene istorije Bliskog istoka, čija je dugogodišnja autokratska vladavina obeležena surovim obračunima s političkim rivalima, ratovima i kršenjem ljudskih prava. Nakon invazije 2003. i suda koji je usledio, završio je život na vešalima, čime je okončana jedna od najtvrđih diktatura u novijoj arapskoj istoriji.
Istorijski događaji:
- 1460. godine – Ričard, vojvoda od Jorka je ubijen, a njegova vojska je uništena u bici kod Vejkfilda u Ratu ruža. 🇬🇧
- 1803. godine – Bivša francuska kolonija Luizijana, koju je iste godine francuski car Napoleon I prodao Amerikancima, ušla u sastav SAD. Tada je skoro udvostručena teritorija SAD. 🇺🇸🇫🇷
- 1853. godine – SAD su kupile od Meksika oko 77.000 km² zemlje južno od reke Džajla i zapadno od Rio Grande za 10 miliona dolara. 🇺🇸🇲🇽
- 1886. godine – Nemačka i Portugal potpisali sporazum kojim su određene granice između Angole i nemačke Jugozapadne Afrike, danas Namibije. 🇩🇪🇵🇹
- 1903. godine – U požaru u čikaškom pozorištu „Irikoi” poginulo je 588 osoba. 🇺🇸
- 1915. godine – Nemačka podmornica kod Krita u Prvom svetskom ratu torpedovala britanski putnički brod „Persija“. Poginulo 330 od 501 putnika i člana posade. 🇩🇪🇬🇧
- 1922. godine – Zvanično je osnovan Savez Sovjetskih Socijalističkih Republičkih (SSSR), stvaranjem konfederacije Rusije, Belorusije, Ukrajine i Transkavkaskih federacija. 🇷🇺
- 1933. godine – Pripadnik rumunske organizacije „Gvozdena garda” ubio premijera Jona Duku. Na mesto premijera došao profašista George Tatarrescu, koji je potom Rumuniju približio silama Osi. 🇷🇴
- 1947. godine – Rumunski kralj Mihaj abdicirao pod pritiskom komunista koji su potom proglasili Narodnu Republiku Rumuniju. 🇷🇴
- 1988. godine – Premijer Jugoslavije Branko Mikulić i njegova vlada podneli ostavku zbog brojnih kritika da vlada nije u stanju da reši ekonomsku krizu u zemlji. 🇷🇸
- 1990. godine – Vlasti Albanije prvi put dozvolile Jevrejima iseljavanje u Izrael. 🇦🇱🇮🇱
- 1991. godine – Na sastanku u glavnom gradu Belorusije Minsku, lideri Zajednice nezavisnih država, nastale posle raspada SSSR, nisu uspeli da se dogovore o zajedničkoj vojsci, pa je svim bivšim sovjetskim republikama prepušteno da formiraju sopstvene oružane snage. 🇧🇾
- 1993. godine – Izrael i Vatikan, nakon dva milenijuma uglavnom neprijateljskih odnosa rimokatoličke crkve i Jevreja, potpisali sporazum o međusobnom priznavanju i uspostavljanju punih diplomatskih odnosa. 🇮🇱🇻🇦
- 1997. godine – Kina i Južna Afrika potpisale sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa 1. januara 1998. 🇨🇳🇿🇦
- 2000. godine – General Omar el Bashir drugi put izabran za predsednika Sudana i obećao da će nastaviti napore za uspostavljanje mira u zemlji u kojoj je oko dva miliona ljudi poginulo u sukobima u građanskom ratu ili umrlo od gladi. 🇸🇩
- 2000. godine – U seriji bomberskih napada u blizini Manile na Filipinima, koji su se desili u roku od nekoliko sati, ubijene su 22 osobe i povređeno je još 100. 🇵🇭
- 2002. godine – Predsedniku Srbije Milanu Milutinoviću istekao mandat. Funkciju vršioca dužnosti predsednika preuzela predsednica Skupštine Srbije Nataša Mićić. 🇷🇸
- 2006. godine – Bivši irački predsednik Saddam Hussein obešen pošto ga je Specijalni irački sud proglasio krivim za zločine protiv čovečnosti. 🇮🇶
- 2016. godine – Srpski biznismen Bogoљub Karić se vratio u Srbiju nakon skoro 11 godina u egzilu, prethodno ga je sud oslobodio svih optužbi. 🇷🇸
Rođenja:
- 1864. godine – Marko Murat, srpski slikar. (prem. 1944) 🇷🇸
- 1865. godine – Rudyard Kipling, engleski pisac, pesnik i novinar, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1907). (prem. 1936) 🇬🇧
- 1895. godine – Hamza Humo, srpski, jugoslovenski i bosnasko-hercegovački pisac, novinar i istoričar umetnosti. (prem. 1970) 🇷🇸
- 1905. godine – Daniil Kharms, ruski pesnik, pisac i dramaturg. (prem. 1942) 🇷🇺
- 1908. godine – Marija Primachenko, ukrajinska umetnica. (prem. 1997) 🇺🇦
- 1922. godine – Ljubiša Bačić, srpski glumac, pesnik i prevodilac. (prem. 1999) 🇷🇸
- 1932. godine – Paolo Villaggio, italijanski glumac, scenarista, reditelj i komičar. (prem. 2017) 🇮🇹
- 1932. godine – Branko Vujić, srpski glumac. (prem. 1993) 🇷🇸
- 1934. godine – Del Shannon, američki muzičar. (prem. 1990) 🇺🇸
- 1937. godine – Gordon Banks, engleski fudbalski golman. (prem. 2019) 🇬🇧
- 1941. godine – Slobodan Milosavljević, srpski hemičar, redovni profesor Hemijskog fakulteta i član SANU. 🇷🇸
- 1942. godine – Fred Ward, američki glumac. (prem. 2022) 🇺🇸
- 1942. godine – Janko Prunk, slovenački istoričar i političar. 🇸🇮
- 1946. godine – Patti Smith, američka muzičarka, spisateljica i pesnikinja. 🇺🇸
- 1946. godine – Berti Vogts, nemački fudbaler i fudbalski trener. 🇩🇪
- 1959. godine – Tracey Ullman, englesko-američka glumica, komičarka, pevačica, plesačica, scenaristkinja, producentkinja, rediteljka i spisateljica. 🇬🇧🇺🇸
- 1961. godine – Ben Johnson, kanadski atletičar. 🇨🇦
- 1963. godine – John van ‘t Schip, holandski fudbaler i fudbalski trener. 🇳🇱
- 1975. godine – Leo Lerinc, srpski fudbaler. 🇷🇸
- 1977. godine – Saša Ilić, srpski fudbaler i fudbalski trener. 🇷🇸
- 1977. godine – Aleksandar Ćirić, srpski vaterpolista. 🇷🇸
- 1980. godine – Henry Domercant, američko-bosanskohercegovački košarkaš i košarkaški trener. 🇺🇸🇧🇦
- 1980. godine – Eliza Dushku, američka glumica, model i producentkinja. 🇺🇸
- 1982. godine – Kristin Kreuk, kanadska glumica i producentkinja. 🇨🇦
- 1984. godine – Andra Day, američka muzičarka i glumica. 🇺🇸
- 1984. godine – Milenko Sebić, srpski strelac. 🇷🇸
- 1984. godine – LeBron James, američki košarkaš. 🇺🇸
- 1986. godine – Ellie Goulding, engleska muzičarka. 🇬🇧
- 1987. godine – Thomaz Bellucci, brazilski teniser. 🇧🇷
- 1991. godine – Camila Giorgi, italijanska teniserka. 🇮🇹
- 1994. godine – Nikola Milutinov, srpski košarkaš. 🇷🇸
- 1995. godine – Dominic Fike, američki muzičar i glumac. 🇺🇸
Smrti:
- 1847. godine – Sima Milutinović Sarajlija, srpski pesnik, dramaturg, prevodilac, istoričar, hajduk i učitelj. (rođ. 1791) 🇷🇸
- 1916. godine – Grigorij Raspućin, ruski pustolov, monah i mistik. (rođ. 1869) 🇷🇺
- 1944. godine – Romain Rolland, francuski književnik, dramaturg, esejista, istoričar umetnosti i muzikolog, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1915). (rođ. 1866) 🇫🇷
- 1968. godine – Trygve Lie, norveški političar, prvi generalni sekretar Organizacije ujedinjenih nacija. (rođ. 1896) 🇳🇴
- 1970. godine – Sonny Liston, američki bokser. (rođ. 1932) 🇺🇸
- 1992. godine – Mihailo Lalić, crnogorsko-srpski književnik. (rođ. 1914) 🇷🇸
- 1995. godine – Bogoljub Petrović, srpski glumac. (rođ. 1942) 🇷🇸
- 2006. godine – Saddam Hussein, irački političar, 5. predsednik Iraka. (rođ. 1937) 🇮🇶
- 2010. godine – Bobby Farrell, holandski muzičar i plesač, najpoznatiji kao član originalne postave grupe Boney M. (rođ. 1949) 🇳🇱
- 2013. godine – Ljubomir Tadić, srpski pravnik, filozof i političar. (rođ. 1925) 🇷🇸
- 2014. godine – Luiza Rainer, nemačko-američko-britanska glumica. (rođ. 1910) 🇩🇪🇺🇸🇬🇧
- 2022. godine – Barbara Walters, američka novinarka, TV voditeljka, producentkinja i spisateljica. (rođ. 1929) 🇺🇸
- 2023. godine – Tom Wilkinson, engleski glumac. (rođ. 1948) 🇬🇧
Praznici i dani sećanja:
- Sv. prorok Danilo
- Sv. prepodobnomučanik đakon Avakum i iguman Paisije
- David, Hunor, Sabin, Liberije
- Zul hijže (Zu-l Hidždže)
- Tevet VAJIGAŠ (Berešit, 44:18 – 47:27)